तेहरान होइन भने इरानको राजधानी कुन शहर; अलेक्जेन्डरको कथा कोसँग सम्बन्धित छ ?

एजेन्सि ।  केही समय अघि इन्डोनेसियाले आफ्नो राजधानी जकार्ताबाट नुसनतारामा परिवर्तन गर्ने निर्णय गरेको थियो। यसअघि म्यानमार, काजाकिस्तान, तान्जानिया, नाइजेरिया र पाकिस्तान लगायत धेरै देशहरूले आफ्नो राजधानी शहर परिवर्तन गरिसकेका छन्।

अब सोही धारमा इरानले पनि आफ्नो राजधानी परिवर्तन गर्ने तयारी गरिरहेको छ। इरानले तेहरान शहरबाट राजधानीको दर्जा हटाउँदै मकरनलाई नयाँ राजधानी बनाउँदैछ। इरानी सरकारका प्रवक्ता फतेमेह मोहजेरानीले पनि यसको पुष्टि गरेकी छन्।

इरानी प्रवक्ता फतेमेह मोहजेरानीले इरानको नयाँ राजधानी देशको दक्षिणमा हुने बताइन्। ९० लाखभन्दा बढी जनसंख्या भएको शहर तेहरानमा धेरै दबाब छ।

यति मात्र होइन, तेहरानलाई विश्वकै सबैभन्दा प्रदूषित शहरहरूमा गनिन्छ। तेहरानमा बस्ने मानिसहरूले पानी, बिजुली र खाना पकाउने ग्यास जस्ता आधारभूत आवश्यकताहरूको अभावको सामना गरिरहेका छन्। जनसंख्याको चाप बाहेक, राजधानी सार्नुको अर्को कारण यो हो कि तेहरानमा भूकम्प जाने सम्भावना बढी हुन्छ।

मकरनलाई राजधानीको रूपमा किन रोजियो?

अब प्रश्न उठ्छ कि इरानी सरकारले तेहरानबाट राजधानी सार्न मकरन किन रोज्यो? वास्तवमा, यो शहर इरानको दक्षिणमा अवस्थित तटीय क्षेत्र हो, जसको तटरेखा लगभग १००० किलोमिटर लामो छ। मकरनलाई राजधानी बनाउनाले समुद्रमा आधारित अर्थतन्त्रको विकासमा ठूलो मद्दत गर्नेछ।

यस क्षेत्रको प्राकृतिक स्रोतहरूले मकरनलाई विश्वभर व्यावसायिक र समुद्री गतिविधिहरूको लागि एक प्रमुख केन्द्र बनाउन सक्छ। इरानले मकरान क्षेत्रलाई नयाँ समुद्री व्यापार करिडोर बनाउन चाहन्छ। अर्कोतर्फ, यसले मध्य एसिया र हिन्द महासागर बीचको कनेक्टिभिटीलाई सहज बनाउनेछ।

यी हुन् तेहरानले सामना गरिरहेका समस्याहरू

• तेहरानलाई इरानको राजधानी बनाएको २०० वर्षभन्दा बढी भइसकेको छ। त्यसैले, यो शहर विश्वका अन्य देशका राजधानीहरू जत्तिकै आधुनिक राजधानी होइन।
• तेहरानको जनसंख्या हाल ९० लाख छ। यो आगामी ३० वर्षमा २ करोड पुग्न सक्छ। यसले गर्दा यस शहरमा जनसंख्या व्यवस्थापन गर्न गाह्रो हुनेछ।
• तेहरानमा पानी, बिजुली र खाना पकाउने ग्यासको संकट निरन्तर बढ्दै गएको छ। धेरै क्षेत्रहरूमा बिजुली र पानीको गम्भीर अभाव छ।
• इरानको हालको राजधानी तेहरान विश्वको सबैभन्दा प्रदूषित शहरहरूको सूचीमा समावेश छ। इरानी स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार तेहरानमा मात्र वायु प्रदूषणका कारण प्रत्येक वर्ष ६,४०० जनाको मृत्यु हुन्छ।
• तेहरान भूकम्पीय जोखिम क्षेत्रहरूमा गनिन्छ। भूकम्पविद्हरूले तेहरानमा ठूलो भूकम्प जाँदा लाखौं मानिसहरूको जीवन जोखिममा पर्न सक्ने चेतावनी दिएका छन्।

के इरानको नयाँ राजधानी भारतको नजिक हुनेछ?

यदि इरानले आफ्नो राजधानी परिवर्तन गर्छ भने, भारतलाई पनि यसको फाइदा हुनेछ। इरानको नयाँ राजधानी मकरन भारतको नजिक आउनेछ। भारतले मकरान क्षेत्रमा नै चाबहार बन्दरगाह विकास गरिरहेको छ। यस क्षेत्रमा राजधानी हुँदा सम्पूर्ण क्षेत्रको प्रगति हुनेछ।

इरानको नयाँ राजधानी निर्माण हुन समय लाग्नेछ। यसमा पनि उल्लेखनीय खर्च हुनेछ। यस कारणले गर्दा इरानका धेरै मानिसहरू यो विचारसँग सन्तुष्ट छैनन्। मकरान त्यही क्षेत्र हो जहाँ अलेक्ज्याण्डरको सेनाको एक तिहाइभन्दा बढीको मृत्यु भएको थियो।

वास्तवमा, भारतमा पोरससँगको युद्धपछि जब अलेक्ज्याण्डरको सेना यस क्षेत्रबाट गुज्र्यो, सैनिकहरूले अत्यधिक गर्मी र पानीको अभाव सहन सकेनन् र सेनाको एक तिहाइ भाग नष्ट भयो।