डब्लुएचओले भन्यो – ‘आगामी २५ वर्षमा क्यान्सरका बिरामी ७७ प्रतिशतले बढ्न सक्छ’

काठमाडौँ । क्यान्सर शरीरको कुनै पनि अंगलाई असर गर्ने रोग हो । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार क्यान्सर विश्वभर मृत्युको दोस्रो प्रमुख कारण हो। सन् २०१८ मा क्यान्सरका कारण करिब ९०.६ लाख मानिसले ज्यान गुमाएका थिए । यो आंकडा एकदम डरलाग्दो छ। त्यसैले यो घातक रोगबारे जनतामा चेतना हुनु अत्यन्त जरुरी छ । त्यसैले हरेक वर्ष फेब्रुअरी ४ मा विश्व क्यान्सर दिवस मनाइन्छ । यस दिनको महत्व बुझ्न विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) को हालैको प्रतिवेदन बारे जान्न आवश्यक छ। यस डब्ल्यूएचओ रिपोर्टले के भन्छ र तपाईं कसरी यस गम्भीर रोगबाट आफूलाई बचाउन सक्नुहुन्छ, हामीलाई थाहा दिनुहोस्।

डब्लुएचओ को रिपोर्टमा के छ ?
विश्व स्वास्थ्य संगठनको क्यान्सर एजेन्सी इन्टरनेशनल एजेन्सी फर रिसर्च अन क्यान्सरका अनुसार सन् २०२० सम्ममा क्यान्सरका नयाँ घटनामा सन् २०२० को तुलनामा ७७ प्रतिशतले वृद्धि हुनेछ । तपाईले यो बुझ्न सक्नुहुन्छ कि सन् २०५० मा करिब ३.५ करोड क्यान्सरका नयाँ केसहरु आउन सक्छन् । यी बढ्दो केसहरू पछाडिका कारणहरू: सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन, मोटोपना, मदिरा सेवन र वायु प्रदूषण क्यान्सरका घटनाहरू बढ्नुको प्रमुख कारणहरू हुन्।

UA एजेन्सीको तथ्याङ्क अनुसार भारतमा ७५ वर्षको उमेरअघि नै क्यान्सर हुने सम्भावना १०.६ प्रतिशत छ, जुन अमेरिका र क्यानडाको तुलनामा निकै कम छ। अमेरिकामा यो दर करिब ३४.३ प्रतिशत र क्यानडामा ३२.२ प्रतिशत छ। तर, क्यान्सरका कारण हुने मृत्युदरमा खासै फरक छैन । भारतमा क्यान्सरका कारण ७५ वर्ष मुनिका मानिसको मृत्युदर ७.२ प्रतिशत छ भने अमेरिका र क्यानडामा ८.८ प्रतिशत छ, जुन भारतको तुलनामा धेरै होइन ।

आईएआरसीको प्रतिवेदन अनुसार मानव विकास सूचकांक (लो एचडीआई) कम भएका देशहरूमा यसले सबैभन्दा बढी प्रभाव पार्नेछ र क्यान्सरका कारण मृत्यु हुनेको संख्या पनि ती देशहरूमा हुनेछ। यसको तथ्याङ्क यस प्रकार छ, यी देशहरूमा क्यान्सरका नयाँ केसहरू लगभग 142 प्रतिशतले बढ्न सक्छ। उच्च मानव विकास सूचकांक (HDI) भएका देशहरूमा करिब ४० लाख नयाँ केसहरू रिपोर्ट हुन सक्छन्। यो प्रतिवेदन हेरेपछि क्यान्सर र यसको उपचारको बारेमा जतिसक्दो चाँडो जनचेतना हुनु कत्तिको आवश्यक छ भन्ने बुझ्न सकिन्छ ।

क्यान्सर के हो ?
मेयो क्लिनिकका अनुसार, सामान्य कोशिकाहरूमा असामान्य परिवर्तनका कारण, तिनीहरू क्यान्सर कोशिकाहरूमा परिणत हुन्छन्, कोशिकाहरू जसले अन्ततः क्यान्सर निम्त्याउँछ, र असामान्य दरमा बढ्न थाल्छ। यी क्यान्सरका कोशिकाहरूले स्वस्थ कोशिकाहरूलाई नष्ट गर्न थाल्छन् र यदि समयमै उपचार गरिएन भने, तिनीहरू शरीरका अन्य भागहरूमा पनि फैलिन सक्छन्। क्यान्सरका लक्षणहरू कुन अंगमा हुन्छ भन्ने कुरामा भर पर्ने भएता पनि हरेक क्यान्सरका केही सामान्य लक्षण हुन्छन् जसको मद्दतले समयमै पहिचान गरी उपचार गर्न सकिन्छ ।

क्यान्सरका सामान्य लक्षणहरू के के हुन्?

• अचानक वजन घटाने
• थकान
• रक्तस्राव वा देखिने घाउहरू
• पाचन समस्याहरू
• ज्वरो
• छालाको बनावट, रंग वा तिलहरूमा परिवर्तनहरू

हामी कसरी क्यान्सर रोक्न सक्छौं?

• धुम्रपान नगर्नुहोस् – फोक्सोको क्यान्सर बाहेक, धुम्रपानले मुखको क्यान्सर जस्ता अन्य धेरै प्रकारको क्यान्सर निम्त्याउन सक्छ। त्यसैले चुरोट र सुर्तीजन्य पदार्थबाट टाढा रहनुहोस्।
• प्रदूषणबाट बच्नुहोस्- प्रदूषणले फोक्सोको क्यान्सर, छालाको क्यान्सर आदि हुन सक्छ। त्यसैले प्रदूषणबाट बच्न मास्क, एयर प्युरिफायर आदिको प्रयोग गर्नुपर्छ ।
• तौललाई स्वस्थ राख्नुस् – अधिक तौलले शरीरमा धेरै अस्वस्थ परिवर्तनहरू निम्त्याउँछ, जसका कारण क्यान्सरको जोखिम पनि निकै बढ्छ। तसर्थ, स्वस्थ तौल कायम राख्न धेरै महत्त्वपूर्ण छ।
• स्वस्थकर खाना खानुहोस्- आफ्नो आहारमा पौष्टिक तत्वले भरिपूर्ण खानेकुरा समावेश गर्नुहोस्। एन्टिअक्सिडेन्टहरूले विशेष गरी क्यान्सर रोक्न मद्दत गर्दछ। त्यसैले आफ्नो आहारमा एन्टिअक्सिडेन्ट युक्त खानेकुराहरू समावेश गर्नुहोस्।
• पराबैंगनी किरणहरूबाट बच्न- लामो समयसम्म एसपीएफ बिना बाहिर निस्कँदा क्यान्सर निम्त्याउन सक्छ। त्यसैले सूर्यबाट आउने पराबैंगनी किरणहरूबाट आफूलाई बचाउन सनस्क्रिन प्रयोग गर्नुहोस्।
• व्यायाम – व्यायामले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई बलियो बनाउँछ । यस कारणले, यसले क्यान्सर रोक्न धेरै मद्दत गर्दछ। त्यसकारण, हरेक दिन कम्तिमा 30-40 मिनेटको लागि व्यायाम गर्नुहोस्।
• खोपहरू – केही खोपहरूले निश्चित प्रकारको क्यान्सरको जोखिम कम गर्छ। उदाहरणका लागि, HPV भ्याक्सिनको सहायताले पाठेघरको मुखको क्यान्सरको जोखिम धेरै हदसम्म कम गर्न सकिन्छ। त्यसकारण, आफ्नो डाक्टरसँग कुरा गर्नुहोस् र ती खोपहरू लगाउनुहोस्।
• परीक्षण गराउनुहोस्- नियमित स्क्रिनिङको मद्दतले धेरै प्रकारका क्यान्सरहरू समात्न सकिन्छ। उदाहरणका लागि स्तन क्यान्सर, पाठेघरको मुखको क्यान्सर आदि परीक्षण गराएमा प्रारम्भिक चरणमा नै पत्ता लगाउन सकिन्छ।