विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस किन र कसरी मनाउने ? जान्नुहोस्इ तिहास, महत्व र विषयवस्तु

एजेन्सि । हरेक वर्ष १० अक्टोबरलाई विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवसका रूपमा मनाइन्छ। यसको उद्देश्य मानिसहरुलाई मानसिक स्वास्थ्यको महत्व बारे सचेत गराउनु र मानसिक रोगहरु बारे जानकारी दिनु हो ।

मानसिक स्वास्थ्यको उचित हेरचाहले मानिसलाई सुखी र समृद्ध जीवन जिउन मद्दत गर्छ। तनाव एक प्रकारको मानसिक स्वास्थ्य विकार हो जसको जोखिम द्रुत गतिमा बढिरहेको देखिन्छ। युवा वा वृद्ध सबै उमेरका मानिसहरूमा यो विकारको केसहरू रिपोर्ट गरिएको छ। सबै मानिसले आफ्नो शारीरिक स्वास्थ्यजस्तै मानसिक स्वास्थ्यको पनि ख्याल गर्न जरुरी रहेको स्वास्थ्य विज्ञहरू बताउँछन् ।दुवैको स्वास्थ्य एकअर्कामा निर्भर छ, अर्थात् तनाव-चिंताजस्ता मानसिक समस्याको शिकार हुनुहुन्छ भने त्यसको असर शारीरिक स्वास्थ्यमा पनि पर्न सक्छ।

विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस कहिले मनाइन्छ ?

विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस हरेक वर्ष १० अक्टोबरमा मनाइन्छ । सन् १९९२ मा संयुक्त राष्ट्रसंघका उपमहासचिव रिचर्ड हन्टर र विश्व मानसिक स्वास्थ्य महासंघले पहल गरेपछि यो दिवस मनाउन थालिएको हो । यो उल्लेखनीय छ कि मानसिक स्वास्थ्य को लागी विश्व महासंघ १५० भन्दा बढी सदस्य देशहरु संग एक वैश्विक मानसिक स्वास्थ्य संगठन हो।

पछि सन् १९९४ मा संयुक्त राष्ट्र संघका तत्कालीन महासचिव युजीन ब्रोडीले मानसिक स्वास्थ्य दिवसको नारा तय गरेर यो दिवस मनाउन सुझाव दिएका थिए । सोही वर्ष ‘विश्वभर मानसिक स्वास्थ्य सेवाको गुणस्तर सुधार’ भन्ने नाराका साथ पहिलो पटक विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस मनाइयो ।

विश्व मानसिक दिवस २०२३ को विषयवस्तु ?

हरेक वर्ष विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवसको लागि फरक विषयवस्तु राखिएको छ । यसै विषयवस्तुमा आधारित कार्यक्रम, सेमिनार र अन्य कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छ। विश्व मानसिक स्वास्थ्य महासंघको नेतृत्वमा यो काम वर्षभरका विषयवस्तुहरूमा आधारित छ। यस पटकको नारा ‘मानसिक स्वास्थ्य एक विश्वव्यापी मानव अधिकार हो’ रहेको छ ।

मानसिक स्वास्थ्य दिवस किन मनाइन्छ ?

कोभिड अवधिपछि मानसिक स्वास्थ्यमा प्रभाव बढी देखिएको छ । अहिलेको जीवनशैलीमा दबाब, चिन्ता र कुनै पनि प्रकारको समस्याका कारण मानिसहरु मानसिक रोगको सिकार बन्न थालेका छन् । शरीरमा असर गर्नुका साथै मानसिक विकारले मानिसको दिमागमा आत्महत्याको विचार पनि आउँछ ।विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस यी मानसिक विकारहरू बारे मानिसहरूमा चेतना फैलाउने उद्देश्यले मनाइन्छ। कतिपय देशहरूमा मानसिक रोगको रोकथाम र हानीबारे चेतना जगाउन मानसिक स्वास्थ्य सप्ताह पनि मनाइन्छ।