के हो संगीतको विज्ञान ? यसलाई सुन्दा हामीलाई किन शान्ति मिल्छ ?

काठमाडौँ ।  संगीत भनेको एक सुन्दर धुन हो जसले तपाईंको कानमा पर्दा आरामको अनुभूति दिन्छ। यो धुनको संयोजनबाट बनाइएको एक सीप हो जसले हाम्रो हृदय र दिमागमा आफ्नो सुन्दर प्रभाव छोड्न प्रबन्ध गर्दछ। तर के तपाईंलाई थाहा छ संगीतमा मनलाई शान्ती दिने के हो? त्यसोभए संगीत र यसको पछाडि केही वैज्ञानिक दृष्टिकोणहरू हेरौं।

एक अनुसन्धानले पत्ता लगायो कि मस्तिष्कमा प्राकृतिक रिवार्ड सर्किटहरू छन् जसले संगीत, खाना, पैसा आदि जस्ता पुरस्कारहरूमा काम गरेर सकारात्मक परिणाम दिन्छ। मस्तिष्कको श्रवण क्षेत्र अर्थात् सुन्न सक्ने क्षमतालाई नियन्त्रण गर्ने भाग मस्तिष्कको रिवार्ड सर्किटसँग सम्बन्धित रहेको पाइएको छ । खुसी वा दुखी गीतहरू सुन्दा मस्तिष्कले समान अनुहारको भावहरू सिर्जना गर्दछ। त्यसपछि हामी पनि त्यस्तै महसुस गर्न थाल्छौं।

एक अनुसन्धानले यो पनि पत्ता लगाएको छ कि जुन बालबालिकालाई ३ वर्ष वा सोभन्दा बढी समयसम्म कुनै पनि वाद्य सिकाइन्छ, उनीहरुको राम्रो मोटर सीप अन्य बालबालिकाको तुलनामा राम्रो हुन्छ ।

संगीतले थकान कम गर्छ
अर्को अनुसन्धानले यो पनि पत्ता लगायो कि जब हामी यी कामहरू संगीत बजाएर गर्छौं, हामी ड्राइभिङ वा मौन व्यायामको तुलनामा थकित नभई लामो समयसम्म ड्राइभिङ र व्यायाम गर्न रमाइलो गर्छौं। संगीतले हाम्रो मस्तिष्कलाई आकर्षित गर्छ जसका कारण थकानका संकेतहरूमा खुशीका संकेतहरू हावी हुन्छन्। त्यसैले संगीत सुन्दा लामो समयसम्म थकाइ लाग्ने काम गर्दा पनि थकान महसुस हुँदैन ।

सन् २०१२ मा गरिएको अर्को अनुसन्धानले मौनतामा साइकल चलाउने साइकल चालकको तुलनामा संगीत सुन्ने साइकल चालकलाई ७% कम अक्सिजन चाहिने कुरा पत्ता लगायो।

संगीत र विज्ञान
यी सबै वैज्ञानिक आधारमा यो सिद्ध हुन्छ कि संगीत र विज्ञान निश्चित रूपमा जोडिएको छ। त्यसैले हामीले संगीतको फाइदाहरू प्रयोग गर्नुपर्छ। संगीतका फाइदाहरू जानौं।

संगीत सुन्दा के फाइदा हुन्छ ?

• संगीतले तपाईंको मुटुको गतिलाई समायोजन गर्छ।
• संगीतको साथ तपाईं ध्यान केन्द्रित गर्न र आफ्नो काम ठीकसँग गर्न सक्षम हुनुहुन्छ।
• गहिरो चोट लागे पनि, संगीतमा पुराना सम्झनाहरू फर्काउने शक्ति छ।
• संगीतले तपाईंको मूड स्विंगहरू निको पार्छ।
• संगीतले तनाव र डिप्रेसनबाट पनि राहत दिन्छ।

संगीतलाई दैनिक दिनचर्याको हिस्सा बनाउनुहोस्
यसरी आफ्नो दैनिक दिनचर्यामा संगीत सुन्ने सुन्दर बानी समावेश गर्नुहोस्। तपाईको रोजाइको संगीत सुन्नुहोस् जसले तपाईको कार्य क्षमता बढाउँछ र तपाईको स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ। सुन्नको साथसाथै गीत गाएर मन र दिमागलाई पनि खुसी राख्न सकिन्छ । आजकल, त्यहाँ धेरै प्रकारका एपहरू उपलब्ध छन् जहाँ तपाईं आफ्नै गीतहरू गाएर रेकर्ड गर्न सक्नुहुन्छ। यसले तपाईंलाई खुशी र सन्तुष्टि दिन्छ। जीवनमा अन्य कार्यहरू पनि नयाँ उर्जाका साथ गर्नुहोस्।