कृत्रिम चिनीबाट क्यान्सरको जोखिम

काठमाडौँ ।  कृत्रिम स्वीटनरलाई चिनीको विकल्प भनिन्छ, जुन कम क्यालोरी मिठास भएको दाबी गरिएको छ। यही कारण हो कि मधुमेह र गैर-मधुमेह दुवै व्यक्तिहरूले यसमा आफ्नो विश्वास देखाउँछन् र यसको प्रयोग गर्न थाले। कृत्रिम मिठासहरू सुरक्षित छन् र क्यालोरीहरू बिना खानाहरूमा चिनी जस्तो मिठास थप्छन्।

एकै समयमा, तिनीहरू साधारण चिनी भन्दा धेरै गुणा मीठो हुन्छन्, जसको कारणले तिनीहरूलाई धेरै थोरै मात्रामा प्रयोग गर्न सल्लाह दिइन्छ। तर हालै डब्ल्यूएचओले कृत्रिम स्वीटनरको बारेमा गरेको खुलासाले मानिसको चिन्ता बढाएको छ । खासगरी मधुमेहका बिरामीलाई । यस्तो अवस्थामा मधुमेहका बिरामीलाई चिनीको विकल्प के होला ? यसका लागि हामीले डा. अनुराग सहगल, परामर्शदाता, आन्तरिक चिकित्सा, फोर्टिस एस्कर्ट अस्पताल, फरीदाबादसँग कुरा गर्यौं।

कृत्रिम स्वीटनरमा WHO ले के भन्यो ?

पछिल्लो अनुसन्धानमा चिसो पेय पदार्थ र चुइङगम आदिमा मिठास बनाउन कृत्रिम स्वीटनर ‘एस्पार्टम’ प्रयोग हुने गरेको पाइएको छ । एस्पार्टमको लगातार सेवनले शरीरमा क्यान्सर निम्त्याउन सक्छ। विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) को एक रिपोर्ट अनुसार, aspartame एक कार्सिनोजेन हो, जसले शरीरमा क्यान्सर कोशिकाहरूलाई ट्रिगर गर्न सक्छ।यस्तो अवस्थामा कृत्रिम मिठासको सहायताले खानामा मिठास थप्ने आम मानिसका साथै मधुमेहका बिरामीका लागि पनि चिन्ताको विषय बनेको छ ।

मधुमेहमा कृत्रिम मिठाई लिनु कत्तिको सुरक्षित छ?

डा. अनुराग सहगलका अनुसार मधुमेहका रोगीका लागि आहार नियन्त्रण निकै महत्वपूर्ण हुन्छ । यस्तो अवस्थामा चिनीको मात्रा नियन्त्रणमा राख्न कार्बोहाइड्रेटको सेवनलाई नियन्त्रण गर्नुपर्छ, किनभने त्यस्ता खानेकुराले शरीरमा चिनीमा परिणत हुन्छ । कृत्रिम चिनी यो कार्बोहाइड्रेट को एक प्रकार हो।डा. सहगल भन्छन् कि केहि मधुमेहीहरूले कृत्रिम मिठाई प्रयोग गर्न सक्छन्, तर यसले मधुमेह नियन्त्रणलाई असर गर्न सक्छ। केही मधुमेह रोगीहरूले यसलाई लिनबाट जोगाउँछन् वा थोरै प्रयोग गर्छन्।

यूएस फूड एन्ड ड्रग एडमिनिस्ट्रेशन (FDA) र युरोपेली खाद्य सुरक्षा प्राधिकरण (EFSA) को अनुसार, कृत्रिम स्वीटनरहरू जस्तै सुक्रालोज, स्याकरिन र स्टेभिया सामान्यतया प्रयोग गर्न सुरक्षित छन्। तिनीहरू विश्वास गर्छन् कि तिनीहरू कम क्यालोरी वा क्यालोरी-रहित छन् र रगतमा चिनीको स्तर बढाउँदैनन्।

तर, पछिल्लो अनुसन्धानका अनुसार कृत्रिम मिठाईको अत्यधिक प्रयोगले शरीरमा कुल क्यालोरी बढ्न सक्छ, जसले तौल बढाउने र मेटाबोलिज्ममा क्षति पुर्‍याउन सक्छ। यसबाहेक, भर्खरैका खुलासाहरूले पनि देखाउँछन् कि एस्पार्टमले क्यान्सरको जोखिम पनि बढाउन सक्छ, त्यसैले कृत्रिम स्वीटनरको अत्यधिक प्रयोगबाट टाढा रहनुपर्छ।